Ακολουθεί το άρθρο που δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφημερίδα «ΦΩΝΗ της Ροδόπης» με τίτλο: «Ένας κόσμος γεμάτος λέξεις».



Αναμφισβήτητα η εποχή στην οποία ζούμε χαρακτηρίζεται από μια παγκόσμια επικοινωνία με βασικό εργαλείο τη γλώσσα. Ήχοι, μηνύματα και κείμενα μας κατακλύζουν καθημερινά από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, την εφημερίδα, το Διαδίκτυο, δίνοντας μας την αίσθηση ότι αποτελούμε μέρος ενός γιγάντιου χωριού με διάφορες συνοικίες όπου η κάθε μία χαρακτηρίζεται και ξεχωρίζει μεταξύ των άλλων από την ιδιαίτερη γλώσσα της. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι σήμερα σ’ αυτό το γιγάντιο χωριό υπάρχουν 5.000 έως 10.000 συνοικίες, δηλαδή 5.000 έως 10.000 διαφορετικές γλώσσες! Από αυτές, οι δώδεκα επικρατέστερες ομιλούνται από τα τρία πέμπτα της ανθρωπότητας, ενώ οι τριάντα επικρατέστερες ομιλούνται πάνω από τα τρία τέταρτα του κόσμου.

Μεταξύ τους, τα 500 εκατομμύρια πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε 27 κράτη-μέλη, ανήκουν σε 23 συνοικίες, μιλούν δηλαδή 23 (επίσημες) γλώσσες, καθώς και άλλες περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες. Από αυτές τις γειτονιές, στις πολυπληθέστερες συγκαταλέγεται αυτή όπου μιλιούνται τα γερμανικά, είναι μάλιστα η πιο διαδεδομένη μητρική γλώσσα που ομιλείται από 90 εκατομμύρια πολίτες, και ακολουθούν αυτές των αγγλικών, των γαλλικών και των ιταλικών.

Προκειμένου, λοιπόν, να συνεννοούνται οι κάτοικοι αυτών των συνοικιών, να αναπτύσσουν φιλίες, να συνεργάζονται για την επίτευξη κοινών στόχων, να απολαμβάνουν τις διακοπές τους, να ταξιδεύουν ευκολότερα, να εξελίσσονται στην καριέρα τους ή απλά να χαίρονται τις απολαύσεις των πολιτισμικών στοιχείων των υπολοίπων γειτονιών, αποτελεί αδήριτη ανάγκη η εκμάθηση και γνώση ξένων γλωσσών, η οποία έχει και μια ιδιαίτερη αίγλη.

Βέβαια, η πολυγλωσσία δεν είναι αποκλειστικά προνόμιο των ακαδημαϊκών και των διανοούμενων κατοίκων αυτού του παγκόσμιου χωριού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ποδόσφαιρο, ένα άθλημα που δεν σχετίζεται παραδοσιακά με τη γλωσσομάθεια αλλά είναι γεμάτο από παίκτες που μιλούν άπταιστα αρκετές γλώσσες. Αν ακόμη αναρωτιέστε για το επιχείρημα αυτό, ορίστε μερικοί εκπρόσωποι από τον χώρο του ποδοσφαίρου οι οποίοι διακρίνονται για τις γνώσεις τους στις γλώσσες: ο πρώην αρχηγός της εθνικής Γαλλίας και εθνικός ήρωας Zinedine Zidane μιλάει γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, αραβικά και βερβέρικα, ο Ruud van Nistelrooy, διάσημος Ολλανδός επιθετικός, μιλάει τέσσερις γλώσσες, ενώ ο συμπατριώτης του «Lucky» Guus Hiddink, ο διάσημος προπονητής, μιλάει πέντε γλώσσες, ο δημοφιλής Άγγλος επιθετικός και νυν τηλεοπτικός σχολιαστής Gary Lineker, όταν έπαιζε στην Μπαρτσελόνα, έκανε σχολιασμούς στα ισπανικά. Μα, ακόμη και στα γήπεδα του τένις υπάρχουν παίκτες που «σερβίρουν» σε πάνω από μία γλώσσα, όπως οι βέλγοι πρωταθλητές Kim Clijsters και Justine Henin, ο Ελβετός θρύλος Roger Federer, και η Ρωσίδα Elena Dementieva.

Το να μάθει όμως κάποιος μια νέα γλώσσα δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Είναι μια συστηματική, συνεχής προσπάθεια αλλά και εξαιρετικά ικανοποιητική. Η διαδρομή για να οδηγηθεί κάποιος στη μάθηση μιας γλώσσας είναι εξίσου απολαυστική με την επίτευξη του στόχου. Ανοίγονται νέοι ορίζοντες σε αρκετούς τομείς της καθημερινότητας από τους οποίους ξεχωρίζει η επικοινωνία με άτομα και πολιτισμούς από διάφορα μέρη του κόσμου, που συνδέεται με την αποκωδικοποίηση της ξένης κουλτούρας και κοινωνίας, και η επαγγελματική ανέλιξη, αφού οι θέσεις εργασίας που αφορούν τις γλώσσες, όπως η διερμηνεία και η μετάφραση, είναι πολύ καλές επιλογές σταδιοδρομίας σε διάφορους κλάδους, όπως ο τουρισμός, οι εκδόσεις και οι πολυεθνικοί οργανισμοί ή εταιρείες. Σύμφωνα, μάλιστα με τον ψυχογλωσσολόγο Frank Smith: «Η μία γλώσσα σε βάζει στο διάδρομο της ζωής. Οι δύο γλώσσες ανοίγουν κάθε πόρτα που συναντάς στη διαδρομή».

Οι άνθρωποι που δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει το ταξίδι της εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας ίσως να προβληματίζονται ή να φοβούνται, όπως φοβάται κάποιος που κοιτάει τη θάλασσα όταν δεν ξέρει κολύμπι. Αλλά η μελέτη μιας γλώσσας είναι λίγο σαν να μαθαίνεις κολύμπι, εντυπωσιακά απλή διαδικασία αφού κάνεις την πρώτη βουτιά. Παρά το γεγονός ότι ξένες γλώσσες μπορούν να μάθουν άνθρωποι κάθε κοινωνικής τάξης και μορφωτικού επιπέδου, πολλοί πιστεύουν ότι είναι μια πρόκληση στην οποία δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν. Παρόλο που πολλοί εμπνέονται από τους δασκάλους τους και ανακαλύπτουν ένα πάθος για τις γλώσσες, αυτή η στάση μπορεί να ξεκινήσει από το σχολείο, όπου η αξία της ξένης γλώσσας δεν μπορεί να εκτιμηθεί, και οι εξετάσεις αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα.

Δεν είναι λίγοι όμως κι εκείνοι που αποθαρρύνονται από την εκμάθηση μιας γλώσσας γιατί έχουν την εντύπωση ότι θα χρειαστούν μία ζωή για να μάθουν όλες τις λέξεις και τη γραμματική. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι με τη σωστή προσέγγιση και διάθεση, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μάθουν τουλάχιστον τα βασικά στοιχεία μίας ξένης γλώσσας. Ένα καλό παράδειγμα αυτού είναι ότι οι άνθρωποι από μειονεκτικό περιβάλλον συχνά μεγαλώνουν χωρίς να μάθουν ποτέ να χρησιμοποιούν μία ξένη γλώσσα, και ενίοτε δεν έχουν καν γνώση γραφής και ανάγνωσης στη μητρική τους γλώσσα. Αυτό όμως έχει περισσότερο να κάνει με τις κοινωνικές συνθήκες παρά με κάποια εγγενή ανικανότητα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πόσο καλά μαθαίνει κανείς μια γλώσσα εξαρτάται από την ανάγκη, την επιθυμία, τα κίνητρα και την ικανότητά του, και το πόση ενέργεια μπορεί να διοχετεύσει σ’ αυτήν την προσπάθεια. Οι ακαδημαϊκοί ή οι επαγγελματίες με υψηλό βαθμό εξειδίκευσης, όπως οι γιατροί, που εργάζονται σε μια ξένη γλώσσα, προφανώς πρέπει να επιτύχουν έναν πολύ μεγάλο βαθμό επιδεξιότητας. Ωστόσο, για πολλούς άλλους σκοπούς, ένα μέσο επίπεδο είναι επιθυμητό και εφικτό για τους περισσότερους μαθητές που αποκτούν επαρκείς γνώσεις ώστε να συμμετέχουν σ’ ένα σχετικά μεγάλο φάσμα επικοινωνίας. Και μην ξεχνάτε: ακόμη και η απόκτηση κάποιων βασικών γνώσεων μπορεί να είναι απίστευτα ικανοποιητική!

Κάντε κλικ:

- στο δικτυακό τόπο «Πολυγλωσσία» της Ε.Ε. που περιέχει τις τελευταίες εξελίξεις για τις πρωτοβουλίες και τις εκδηλώσεις της Ε.Ε. αναφορικά με τις γλώσσες: http://ec.europa.eu/education/languages/index_el.htm
- στην πύλη γλωσσών Europa που παρέχει πληροφορίες για όλες τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της εκμάθησης γλωσσών: http://europa.eu/languages/el/home
- στις ευκαιρίες χρηματοδότησης στο πλαίσιο των διαφόρων προγραμμάτων της Ε.Ε. που επιτρέπουν στους πολίτες να βελτιώνουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες: http://ec.europa.eu/education/languages/eu-programmes/index_el.htm?cs_mid=185
- στο κατάλογο των ευρωπαϊκών γλωσσικών και πολιτιστικών ινστιτούτων: http://ec.europa.eu/education/languages/networks/index_el.htm?cs_mid=215
- στην πλατφόρμα EVE με τα αποτελέσματα των έργων που έχει χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/eve/alfresco/faces/jsp/browse/browse.jsp