Ακολουθεί το άρθρο που δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφημερίδα «ΦΩΝΗ της Ροδόπης» με τίτλο: «Μαθαίνοντας για τα δικαιώματα του καταναλωτή στην Ευρώπη on-line!».


Μπορεί να έχουν περάσει 27 χρόνια από τότε που ο ΟΗΕ καθιέρωσε τη χθεσινή μέρα ως «Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή» αλλά ακόμη είναι ορατά αρκετά προβλήματα και εμπόδια όσον αφορά τα τέσσερα βασικά καταναλωτικά δικαιώματα: ικανοποίηση των βασικών αναγκών, ασφάλεια, πληροφόρηση και επιλογή, όπως δηλαδή τα σκιαγράφησε σε μία ομιλία του στο Κογκρέσο το 1962 ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Κέννεντι. Αναγνωρίζοντας το πόσο σημαντικό είναι το να γνωρίζουν και να εξασκούν τα δικαιώματά τους οι καταναλωτές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημιουργήσει τις απαραίτητες δομές για την προστασία αλλά και την ενημέρωση των καταναλωτών πέρα από την ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Καταναλωτών (http://ec.europa.eu/consumers/index_el.htm).

Ήδη από το 2006 προχώρησε στη δημιουργία μιας ιστοσελίδας που φέρει το όνομα Dolceta (Ανάπτυξη διαδικτυακής επιμόρφωσης των ενηλίκων καταναλωτών) και είναι προσβάσιμη στη διεύθυνση: http://www.dolceta.eu/ , που αποτελεί ουσιαστικά μια υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης για τον καταναλωτή, ο οποίος επιθυμεί να ενημερωθεί για μια σειρά από θέματα χωρισμένες στις εξής κατηγορίες: Δικαιώματα Καταναλωτών, Χρηματικές και Οικονομικές Υπηρεσίες, Ασφάλεια προϊόντων, Εκπαιδευτικά εργαλεία, Βιώσιμη κατανάλωση και Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας.

Πολύ σημαντική ενότητα είναι αυτή με τα Εκπαιδευτικά εργαλεία διότι μέσω της εκπαίδευσης των καταναλωτών, και κυρίως αυτών που ανήκουν στις μικρότερες ηλικιακές ομάδες, είναι είναι η συνειδητοποίηση της δύναμης που διαθέτουμε και η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές προς το καλύτερο και προς όφελός μας, τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε παγκόσμιο. Το ζητούμενο είναι να αντιληφθούμε ότι ως καταναλωτές μπορούμε να επηρεάσουμε την οικονομία και την κοινωνία, αλλά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη δύναμή μας και συχνά, αισθανόμαστε μόνοι. Ένας μεμονωμένος καταναλωτής που θα έρθει, σε αντίθεση, με έναν παντοδύναμο προμηθευτή ή μια πολυεθνική εταιρία, μπορεί να μη γνωρίζει που να απευθυνθεί, για να καταθέσει το παράπονο ή την καταγγελία του. Αλλά, εάν οι καταναλωτές αποφασίσουμε να ενεργοποιηθούμε, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, μπορούμε να επιτύχουμε πολλά. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να αλλάξουμε διάφορες καταστάσεις, μέσα από συλλογικές εκστρατείες. Για το λόγο αυτό αναπτύσσονται οι ανεξάρτητες Ενώσεις και Οργανώσεις Καταναλωτών, όπως λειτουργεί στην πόλη μας η Ένωση Καταναλωτών Ροδόπης. Εάν αισθανθούμε την ανάγκη να ενωθούμε, για να προστατέψουμε τα δικαιώματά μας, μπορούμε να κάνουμε πολλά βήματα μπροστά. Όλοι είμαστε καταναλωτές. Εάν ένα εκατομμύριο άνθρωποι αποφασίσουμε να μην αγοράσουμε ένα επικίνδυνο προϊόν, ο παραγωγός του είναι αναγκασμένος να το αλλάξει εάν θέλει να πουλά τα προϊόντα του και να κερδίζει χρήματα. Ένας σημαντικός στόχος, που μπορεί να υλοποιηθεί, με την εκπαίδευση των καταναλωτών.

Επιπλέον, η δημιουργία του Δικτύου Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή ήταν καθοριστικής σημασίας τόσο στον τομέα της ενημέρωσης μέσω πληροφοριών και συμβουλών όσο και στο δύσκολο και απαιτητικό τομέα της επίλυσης προβλημάτων των καταναλωτών που πραγματοποιούν αγορές αγαθών και υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή με στόχο να ενημερώνει και να συμβουλεύει τους καταναλωτές, ώστε να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να πραγματοποιούν ασφαλείς αγορές με βάση τη νομοθεσία προστασίας καταναλωτή. Το Κέντρο επίσης συμβάλλει στην επίλυση διαφορών μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών. Επομένως, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα σε συναλλαγές που πραγματοποίησαν σε χώρες κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτός της χώρας διαμονής τους, μπορούν να υποβάλλουν τις καταγγελίες τους στο Κέντρο. Ο ρόλος του Κέντρου είναι διαμεσολαβητικός και στόχο έχει τη φιλική διευθέτηση μιας υπόθεσης ή διαφωνίας μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή. Οι καταγγελίες που διαχειρίζεται το Κέντρο αφορούν αποκλειστικά και μόνο διαφορές φυσικών προσώπων με προμηθευτές και όχι προβλήματα που προκύπτουν από συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή παρέχει δωρεάν υπηρεσίες. Οι καταναλωτές που υποβάλλουν τις καταγγελίες τους στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή πρέπει να γνωρίζουν ότι, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί φιλική διευθέτηση του προβλήματος, διατηρούν το δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη.

Μια άλλη καινοτομία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία των καταναλωτών είναι το σύστημα ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών για μη ασφαλή προϊόντα RAPEX. Όλα τα προϊόντα πλην τροφίμων απευθυνόμενα στους καταναλωτές ή που υπό εύλογες συνθήκες είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν από τους καταναλωτές περιλαμβάνονται στους σκοπούς, στόχους του RAPEX με εξαίρεση τα φαρμακευτικά και τα ιατρικά προϊόντα. Ο σκοπός του RAPEX είναι η εξασφάλιση της ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα μέτρα και τις δράσεις που λαμβάνονται στα κράτη μέλη ώστε να εμποδίσουν, περιορίσουν ή να επιβάλλουν ειδικές συνθήκες πώλησης ή χρήσης των καταναλωτικών προϊόντων λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων αυτών στην υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών. Οι πληροφορίες ανταλλάσσονται μεταξύ των αρμοδίων αρχών διαμέσου ενός δικτύου των εθνικών σημείων επαφής. Ωστόσο, η ΟΓΑΠ εισάγει τη λήψη ειδικών μέτρων ώστε να εξασφαλιστεί η δημόσια πρόσβαση στις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια των προϊόντων. Μάλιστα, οι πληροφορίες που έχουν στη διάθεση τους οι αρχές των κρατών – μελών ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τους κινδύνους που παρουσιάζουν τα προϊόντα για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών είναι γενικά προσιτές σύμφωνα με τις απαιτήσεις διαφάνειας, με την επιφύλαξη των περιορισμών που απαιτούνται για τις δραστηριότητες ελέγχου και έρευνας. Ειδικότερα, το κοινό έχει πρόσβαση σε πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, τη φύση του κινδύνου και τα ληφθέντα μέτρα. Από την εφαρμογή στις 15 Ιανουαρίου 2004 της αναθεωρημένης οδηγίας για τη Γενική Ασφάλεια Προϊόντων, η Επιτροπή σε εβδομαδιαία βάση δημοσιεύει αναφορές των κοινοποιήσεων προϊόντων πλην τροφίμων, για τα οποία ελήφθησαν περιοριστικά μέτρα σχετικά με τη διάθεση τους στην αγορά είτε από τις αρμόδιες αρχές των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε εθελοντικά από τους ίδιους τους παραγωγούς. Η εβδομαδιαία αυτή αναφορά των κοινοποιήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μεταφράζεται στην Ελληνική γλώσσα και αναρτάται στον ιστότοπο της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή (http://www.efpolis.gr/index.php).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει τον σχεδιασμό νέων πρωτοβουλιών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις έχοντας πάντοτε ως γνώμονα την προστασία των καταναλωτών. Μία από αυτές τις πρωτοβουλίες φέρει τον τίτλο: «αυτό επιτρέπεται;» (http://www.isitfair.eu/index_el.html) και αφορά συγκεκριμένα τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Εμπορική πρακτική γενικά είναι μια δραστηριότητα (όπως η διαφήμιση και το μάρκετινγκ) που σχετίζεται με την προώθηση, πώληση ή παροχή ενός προϊόντος στους καταναλωτές. Μια εμπορική πρακτική μπορεί να χαρακτηριστεί ως αθέμιτη εάν κριθεί απαράδεκτη για τους καταναλωτές βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως είναι για παράδειγμα η διαφήμιση «δόλωμα», η διαφήμιση προϊόντων που δεν πωλούνται νόμιμα, οι κεκαλυμμένες διαφημίσεις, τα πυραμιδωτά συστήματα πωλήσεων κ.ά. Στον πολύ καλά σχεδιασμένο και λειτουργικό διαδικτυακό χώρο της πρωτοβουλίας αυτής υπάρχουν απλές, πρακτικές συμβουλές για την αναγνώριση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, μαύρη λίστα με 31 απαγορευμένες εμπορικές πρακτικές, δυνατότητα παροχής βοήθειας σε περίπτωση εξαπάτησης, κουιζ για την κατανόηση του έξυπνου από το βρώμικο μάρκετινγκ και σύντομα ενημερωτικά βίντεο.